Resimleri Uzaya Gönderme ve Alma

Bu dokümanda; Dünyadaki Mars Projesi topluluğu tarafından Ekim 2020 ayı içerisinde düzenlenen; “Çocuk Gözüyle Mars’ta Yaşam” temalı etkinliğe gönderilen resimlerin, QO-100/Es’hail-2 amatör uydusu transponderları üzerinden gönderilmesi faaliyeti açıklanmaktadır.

Doküman, sizlerin de bu faaliyete hiçbir özel donanıma ihtiyaç olmadan, sadece bir bilgisayar ve internet bağlantısı ile nasıl katılabileceğinizi anlatmak amacıyla hazırlanmıştır. Dokümandaki adımların nasıl yapılacağını adım adım gösteren videomuzu da bu yazının sonunda bulabilirsiniz.

Bu faaliyet kapsamında çocuklar tarafından yapılan resimler KG-STV SSTV (Yavaş taramalı televizyon) tekniği kullanılarak çanak antenler ve 2.4 GHz de çalışan radyo vericileri ile QO-100 uydusunda bulunan transpondera gönderilecektir.

QO-100 uydusu 2.4GHz frekansından aldığı KG-STV formatındaki resimleri 10GHz frekansından Dünyaya geri gönderecektir. 36.000 kilometre mesafede ekvatoryal bir yörüngeye yerleştirilmiş olan Es’hail-2 uydusuna yönlendirilen çanak antenimizin hüzme genişliği, şüphesiz ki uydunun yüzey alanından çok daha geniş olacaktır.

Bu nedenle uyduyu hedefleyerek yapılan yayın aslında uydunun arkasına düşen uzay bölümüne de yapılmış olacak ve böylece sinyal sonsuza doğru yönelen uzay yolculuğuna başlayacaktır. Farklı günlerde ve saatlerde yapılacak olan çalışma kapsamında bazı saatlerde uydu ile istasyonumuzun bakış doğrultusu Mars’a denk geliyor bile olabilir…

Resim-1. Genel sistemin işlerlik diyagramı olarak gösterimi.

QO-100/Es’hail-2 uydusu oldukça geniş bir kapsama alanına sahip olup, faaliyete yeterli donanıma sahip olan farklı ülkelerdeki pek çok radyo amatörü kendi teçhizatları ile eşlik ederek faaliyet kapsamında katılım sertifikası alabileceklerdir.

Ancak yazımızın başında da belirttiğimiz üzere bu yazımızın amacı, elinde hiçbir telsiz, radyo veya uydu donanımı olmayan sizlerin bu faaliyete nasıl katılım sağlayabileceğinizi anlatmaktır.

Sistemimizi bir blok diyagram ile anlatmaya çalışacak olursak;

Resim-2. Burada anlatılan çalışmanın blok şeması gösterimi.

QO-100/Es’hail-2 uydusunun sinyallerini alıp İnternet üzerinde paylaşan pek çok radyo amatörü vardır. Bunlardan en çok bilineni ve kullanılanı İngiliz Radyo Amatörleri Topluluğu (BATC – British Amateur Television Group) tarafından yayınlanan sitedir. Bu sitedeki dinleme işlemi yapabileceğiniz sayfanın bağlantısına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Bu sayfa Cornwall’da Goonhilly Yer İstasyonu’nda bulunan bir çanak anten ve uydu alıcısından gelen sinyalleri internet ortamına aktarmaktadır. İstasyonun küçük bir resmi aşağıdaki gibidir. İstasyonla ilgili detaylı bilgilere ise buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz;

Resim-3. İstasyonun dış görüntüsü.

Sayfaya girdiğinizde aşağıdaki gibi bir görüntü ile karşılaşacaksınız;

Resim-4. Web-SDR ekran görüntüsü.

Ekranın Tanıtımı ve Kullanılması

İlk bakışta ekran görüntüsünün karmaşıklığı sizi korkutmasın. Bu ekranda pek çok ayar düğmesi olmakla birlikte, neredeyse birkaç tanesine dokunmanız, bir uydu dinlemesi yapabilmeniz için yeterli olacaktır. Öncelikle ekranda neyin ne olduğunu basitçe anlatmaya çalışalım.

1. Sayfaya ilk girdiğinizde sessiz durumda olacaktır, ses duyma işlemini başlatmanız için bu butona bir kez basmanız gerekmektedir.

2. Burası uydudan gelen yayınların frekansını göstermektedir, bu frekans aralığı 10489500000 ile 10490000000 Hz aralığındadır.

3. Dinleme yapmakta olduğunuz frekansın tam olarak sayısal gösterimi.

4. Dinleme yaptığınız modülasyon türü (burası çalışmamız boyunca USB’de olacak).

5. Waterfall (şelale) görünümü, herhangi bir frekansta uyduda bir yayın olduğunda bunu zamana bağlı olarak gösteren ekrandır. Mavi arka plan üzerindeki beyaz düşey çizgiler burada bir yayın olduğunu gösterir. Bu yayınlar üzerine tıkladığınızda o yayını dinlemeye başlarsınız. Bu yayınlar bir sesli konuşma olabileceği gibi bir mors haberleşmesi ya da dijital (sayısal) bilgisayar sinyali de olabilir.

6. Waterfall ekranında çizgiler çok dar olabilir bu bölgeye yakınlaşmak ya da uzaklaşmak için bu bölümde bulunan yakınlaştırma ve uzaklaştırma (zoom) butonlarını kullanabilirsiniz.

7. Dinlemekte olduğunuz frekansı ve genişliğini gösteren imleç.

8. Duymaya çalıştığınız sinyalin sesini buradan artırabilirsiniz.

Uydudan gelen anlık canlı yayın sinyallerini bu sayede alabilme yeteneğine kavuştuk. Belki bir gün sizler de evinizin balkonuna koyacağınız küçücük bir çanak anten ile bu yayınları kendiniz alabilirsiniz ama bu çalışmada İngiliz arkadaşlarımızın istasyonunu İnternet üzerinden kullanmakla yetineceğiz.

Ekranda 2 numara ile işaretlenmiş bölümün hemen altında, o frekansların ne amaçla kullanılmakta olduğunu belirten etiketler yer almaktadır. Biz uydunun yayın spektrumunun KG-STV için ayrılmış bölümü ile ilgileniyor olacağız. Bu noktanın tam frekansı 10489625 kHz’dir.

Pek çok dünya amatörü uyduyu ortak olarak kullanmakta olduğu için faaliyet kapsamında 10489625 kHz frekansı kullanılmaya çalışılacak olsa da, yoğunluk durumuna göre 10489615, 10489635 kHz frekansları da kullanılıyor olabilir. Bunu bu bölgede oluşan dikey çizgi ile fark edebilirsiniz.

Şimdi sırası ile ihtiyacımız olan programların kurulumunu sağlayalım, ardından da programlarda yapmamız gereken birkaç küçük ayardan sonra ilk resimlerimizi almaya hazır olacağız.

Kullanılacak Programlar

Öncelikle bu bağlantıya tıklayarak KG-STV yazılımı indirip, bir klasöre açıyoruz. Bu program ses sinyalleri olarak bize ulaşan resmi görüntüye çevirmemizi sağlayacak, ancak tarayıcımız içerisinde bulunan ses sinyalini de bu programa yönlendirebilmemiz gerekmektedir. Bunun için ise bu bağlantıdan indireceğiniz sanal ses kablosu yazılımını kurmamız gerekmektedir

Önemli Not: Bu çalışma sonrasında sanal ses kablosu yazılımını kaldırmanızı öneririz, çünkü bu yazılım programlar arasında ses aktarmayı sağlıyor olsa da alıştığımız ses yönetiminden farklı olduğu için ses çıkışında sorun yasamanıza neden olabilir.

VB-Cable yazılımının ayarlarını yapmak için bilgisayarımızın ses ayar bölümüne girerek varsayılan ses girişi ve çıkışı olarak VB-Audio-Input ve Output‘u seçiyoruz (sağ alt bölümde saatin yanında bulunan hoparlör işaretine sağ klik yaparak bu menüye ulaşabilirsiniz).

Resim-5. Ses ayarları.

Bunun ardından ses kontrol paneline girip kayıt başlığı altındaki Cable Output bölümü üzerine sağ tıklayarak özellikler menüsünü seçiniz.

Resim-6. Ses ayarları.

Bu esnada ses ayar detayları ekranında bulunan kayıt başlığı altındaki bu cihazı dinle seçeneğini seçerseniz dinlediğiniz sesi bilgisayarınızın hoparlöründen de duyma şansınız olacaktır. Bu ayar, çalışmayı oldukça kolaylaştıracaktır.

Resim-7. Ses ayarları.

Şimdi web sayfasında bulunan KG-STV işaretinin üzerine tıklıyoruz ve “cızırtı” şeklinde bir ses duyuyoruz.

KG-STV programımızı çalıştırıp aşağıdaki gibi bir görüntü olup olmadığına bakıyoruz (orta bölümde mavi bir yoğunluk çizgisi var ise, üzerine tıklayarak göz görünümüne de geçebilirsiniz), web sayfasında 3 numara olarak işaretlediğimiz bölgedeki (+) veya (–) işaretine basarak (bir miktar yakınlaştırmak işinizi oldukça kolaylaştıracaktır) aşağıdaki gibi bir görüntü görmeye çalışıyoruz.

Resim-8. KG-STV program ekranı.

Burada dikkat etmemiz gereken orta bölümde görünen göz şeklindeki işaretin olabildiğince belirgin olmasını sağlamak, bunun için frekans bölümündeki (+) ve (–) tuşu ile frekansta küçük değişiklikler yaparak bu şeklin oluşmasını sağlamak. Zaten şekil oluşmaya başladıkça resim bölgesinde (sağ taraf) kare kare resmin parçaları belirmeye başlayacaktır.

Makalenin Videosu (YouTube Bağlantısı)

Sorularınız için aşağıdaki yorum veya web sayfamızın iletişim bölümünü kullanabilirsiniz. İyi eğlenceler…