12 Ağustos 2023 günü akşamı güzel bir “Perseid Meteor Yağmuru” etkinliğini daha geride bıraktık. Etkinlik sonucu ile ilgili notlarımıza geçmeden önce, etkinlik konusu olan “Perseid Meteor Yağmuru konusuna kısaca bir değinelim.
Perseid Meteor Yağmuru Nedir?
“Perseid Meteor Yağmuru” her yıl yaklaşık bu dönemlerde gerçekleşen ve genellikle en yoğun gözlemlenen meteor yağmurlarından biri olarak adlandırılır. En çok kullanılan yalın haliyle “Meteor yağmuru”, aslında Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinde dönerken 109P/Swift-Tuttle adlı kuyruklu yıldızın buz, toz ve parçacıklardan oluşan bulutundan Dünyanın geçişi sonucu ortaya çıkan bir gök olayıdır.
109P/Swift-Tuttle adlı kuyruklu yıldızı, yapısı gereği Güneş’e yaklaştıkça ısınmakta ve yüzeyinde buz ve tozlar buharlaşmaya başlamaktadır. Bu süreç, kuyruklu yıldızın etrafını çevreleyen gaz ve toz bulutlarının oluşmasının başlıca sebebidir ki, görsellerine hayranlıkla baktığımız uzun kuyruğun bileşeni de aslen budur.
Dünyamız yörünge izi üzerinde hareket halindeyken bu bulutların arasından geçmesi neticesinde, söz konusu parçacıklar atmosferimize yüksek bir hızda girmektedir. Parçacıklar atmosfer katmanına girdikleri anda sahip oldukları yüksek hızda sürtünmeden dolayı yanmaya başlamakta, bu yanma da gökyüzünde kısa süreli parlak ışıkların görülmesine neden olmaktadır.
Geçiş sürecince çok sayıda parçacığın değişik zamanlarda atmosfere girerek yanması da görsel bir yağmur şeklinde adlandırılmaktadır. Perseid meteor yağmuru adı verilmesindeki sebep ise, bu parçacık parlamalarının (yanmaların), gözlemciye göre Perseus takımyıldızı bölgesi yönünden gelmesinden dolayıdır.
Parlamalar çıplak gözle görülebiliyor olsalar da; ışık kirliğinin olmadığı karanlık bölgelerdeki bir gözlemcinin görebileceği parlama sayısı, şehir merkezindeki bir diğer gözlemciye nazaran daha fazla olmaktadır. Bu halde dahi gece boyunca optik gözetleme sistemleri olmayan bir kullanıcının çıplak gözle sayabileceği yaklaşık 30-40 parlama izidir.
Etkinlik Günü Faaliyetlerimiz
İlk yazımızda belirtiğimiz üzere, bu etkinlikte optik gözlemden daha çok radyo alanında meteor gözlemine odaklanmış ve hazırlıklarımızı buna göre yapmıştık. Çalışmaya destek olacak istasyon ekibimiz ve MoEP gönüllülerimiz erken saatlerde istasyona gittiler.
Resim-1. Kreiken Rasathanesi’ne giden yoldaki kalabalıktan bir kesit. (Image Credit: MoEP)
Gökyüzü meraklıları 12 Ağustos 2023 Cumartesi akşamı düzenlenen etkinliğe Kreiken Rasathanesi‘nin girişinden dışın, adeta ana yola taşan yoğun bir kalabalıkla cevap verdi. Farklı yaş gruplarından bir çok insan etkinlik alanına hava kararmadan önce gelmeye başladı.
Etkinlik ve İstasyon Ön Hazırlıkları
Destek operatörlerimiz ve MoEP gönüllülerimiz için etkinlik boyunca kullanabilecekleri ve amatör telsiz operatörü olanların istasyonun amatör telsiz donanımlarını kullanabilmeleri için yaka tanıtım kartları basılı ve telefonlarında kullanılabilecek şekilde QR kod kodlu olarak hazırlandı, gün içinde kendilerine gönderildi.
Resim-2. (Solda) Oğuzhan KAYHAN (TA2NC), (sağda) Suat Alper SEYHAN (TA2SUA) ve Yiğitcan CIĞIR (TA2YGT) istasyona intikal halinde. (Image Credit: MoEP)
Öğleden sonra istasyona destek verecek olan operatörler Ferhat BOZOKLU (TA2VG), Oğuzhan KAYHAN (TA2NC), Suat Alper SEYHAN (TA2SUA), Yiğitcan CIĞIR (TA2YGT), Egemen Metin TURAN (TA2TME) telsiz ve anten donanımları ile birlikte Kreiken Rasathanesi’ne doğru yola çıktılar.
Operatörler; “Hello Space, Mars on Earth Project (MoEP), A.Tahir Dengiz, TA2T (SK) Uydu Gözlem ve Radyo Astronomi İstasyonu” sahasına vardıklarında istasyon binası içerisinde bulunan QO-100 ve uydu haberleşme istasyonun donanımını, dışarıda ise QO-100 uydu haberleşmesinde kullanılacak olan 3 metrelik çanak antenin iletim hattı ve donamını kontrol edildi.
Resim-3. (Solda) Suat Alper SEYHAN (TA2SUA) ve (sağda) Yiğitcan CIĞIR (TA2YGT) arkadaşımız sistem kurulumu gerçekleştirirken. (Image Credit: MoEP)
Hava kararmadan önce radyo astronomi ve QO-100 uydu haberleşme antenleri bölgesinde Meteor Scatter çalışmasında kullanılacak olan telsiz ve anten sistemlerinin montajı tamamlandı.
Meteor Scatter çalışması kapalı istasyon binasında da gerçekleştirilebilecek olmasına rağmen, izleyicilerin meteor yankılarını daha rahat gözleyebilmeleri için istasyon açık alana alındı.
Resim-4. VHF band YAGI anten kurulumu. (Image Credit: MoEP)
İstasyonun yakınına pnömatik-teleskopik sistemle çalışan, yatay ve dikey döndürülebilen bir YAGI anten kuruldu ve rüzgar direncine karşı geri ipleri ile sağlamlaştırıldı, SWR ölçümleri gerçekleştirildi.
Amatör Uydu İzleme Aktivitesi
İstasyon binası kontrol odasına gelen ziyaretçilere Ferhat BOZOKLU (TA2VG) ve Egemen Metin TURAN (TA2TME) tarafından; amatör uyduların anlık konumları, istasyonun haberleşme sistemleri konusunda bilgi aktarılmış, MoEP tanıtımı yapılmış ve faaliyetleri hakkında bilgiler aktarılmıştır.
Meteor Radyo Gözlem ve Meteor Yankısı (Meteor Scatter) Haberleşme
Konuya yabancı olan okuyucularımız için öncelikle “Meteor Scatter” çalışmasının kısa bir tanımını yapmak faydalı olacaktır.
Amatör telsizcilikte “meteor scatter”; meteorların yüksek hızla atmosferde yol aldığı sırada yüksek hızda yanmadan kaynaklı etrafında oluşturduğu iyonizasyon katmanının, gönderilen radyo sinyallerinin yansıtılması, bu sayede uzun mesafeli radyo iletişimi sağlama yöntem ve tekniğidir.
Bu sayede birbirine uzak iki farklı noktadaki amatör telsiz operatörleri kısa süreli yazılı haberleşme yapabilirler. Yankı (eko) süresinin uzunluklarını aşağıdaki albümdeki ekran kayıtlarından ve örnek olarak yüklenen seslerden inceleyebilirsiniz.
Amatör telsizciler tarafından meteorlarla yapılan diğer bir çalışma ise; amatör radyo astronomi alanında bu sinyallerin görüşme maksatlı değil, meteordan yansıyan sinyalin izlenmesi, ekoların sayılması, kaydedilmesi ve frekans spektrumunda incelenmesidir.
Resim-5. Ön planda Meteor Scatter çalışmasında kullanılan istasyon, arka planda istasyon binası ve operatör Suat Alper SEYHAN (TA2SUA). (Image Credit: MoEP)
Meteor Scatter istasyonu etkinlik boyunca Oğuzhan KAYHAN (TA2NC), Suat Alper SEYHAN (TA2SUA), Yiğitcan CIĞIR (TA2YGT) tarafından dönüşümlü olarak aktif kullanılmıştır.
Örnek Ekran Görüntüleri ve Ses Dosyaları
Aşağıdaki ekranlarda Meteor Scatter çalışması yapılırken 30 saniyelik gönderme (TX) ve alma (RX) esnasında kaydedilen ekran kayıtlarından bir kısmı görülmektedir. Haberleşme, arabirimle telsize bağlı bilgisayar programından yazılı mesaj gönderme ve alma şeklinde yapılmaktadır.
Üst kısımdaki şelale ekranında mavi zemin üzerindeki boşlukta görülen beyaz-sarı noktacıklar meteorun üzerinden yansıyan sinyali göstermektedir. Diğer iki harita da bu örnek çalışmalardaki haberleşmede görüşülen amatör telsizcileri ve konumlarını göstermektedir.
- “Perseid Meteor Yağmuru-9” isimli resimde haberleşme 144.360 MHz frekansında, 314 derecede, 2.239 km. uzaklıkta bulunan Almanya istasyonu,
- “Perseid Meteor Yağmuru-10” numaralı resimde ise 144.161 MHz’de, 311 derecede, 2.003 km. yine Almanya istasyonu haberleşme kayıtlarını göstermektedir.
Etkinliğin Ardından
Çalışmaya katılan ve yoğun emek veren değerli arkadaşlarımız/operatörlerimize, istasyonlara bizzat gelerek bizleri onurlandıran ziyaretçilerimize ve MoEP Gönüllülerine, Hello Space ve Kreiken Rasathanesi ekibine teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Bizi Takip Edin
Bir sonraki etkinlikte görüşmek ve etkinliklerden önceden haberdar olmak için sosyal medya adreslerimizi takipte kalmanızı öneririz. Dilerseniz tüm sosyal medya adreslerimize tek bir bağlantıdan kolayca ulaşabilirsiniz.
Haberleşme/Ses Galerisi
(*) Haberleşmenin bir kısmına ait ses kayıtlarına listeden tıklayarak erişebilirsiniz. Burada duyacağınız bir ses konuşmadan ziyade bir data haberleşmesidir. Cızırtılar arasındaki anlık ses yükselmeleri ve farklı bir parazit sesi olarak duyduğunuz anlar, yansımanın gerçekleştiği ve sinyalin alındığı veya aktarıldığı anlara işaret eder.
Resim Galerisi
