Menu

Amatör Uydu Haberleşmesi – İstasyon Bileşenleri – Bilgisayar ve Yazılımlar

İstasyonda yer alacak bilgisayar kullanılarak aşağıdaki işlemler gerçekleştirilebilecektir;

  • Telsiz cihazının uzaktan kumandası, alma gönderme frekansı ve benzeri parametrelerinin ayarlanması,
  • Alıcı ve verici frekanslarında ihtiyaç duyulan doppler frekans kaymalarının hesaplanması ve alıcı/verici frekanslarına uygulanması,
  • Keppler bileşenleri kullanılarak uydunun bize göre gök yüzündeki konumunun doğma batma zamanlarının hesaplanması,
  • Hesaplanan uydu pozisyonlarına uygun olarak anten bileşenlerinin yönlendirilmesinin yapılması,
  • Dekoder/enkoder yazılımları ile telemetri sinyallerinin çözümlenmesi ve/veya modem yazılımları için terminal bileşenlerinin çalıştırılması,
  • İstasyon kayıtlarının (log) tutulması,

BU işlemleri yapmak için çok fazla güçlü bir bilgisayara ihtiyacınız olmayacaktır. Aşağıda belirtilen yazılımların pek çoğunun Microsoft Windows işletim sistemi ihtiyacı olması da göz önünde bulundurulduğunda MS Windows işletim sistemini çalıştırabilecek herhangi bir bilgisayarın ihtiyacınızı fazlası ile karşılayabileceğini öngörüyorum.

Hangi yazılımlara ihtiyacım var ?

Uydu haberleşme çalışmalarında yoğunlukla kullanılan yazılımlar aşağıdaki gibidir;

Resim-1.Yaygın Olarak Kullanılan Uydu Takip ve İstasyon Kontrol Yazılımları.

Resim-1.Yaygın Olarak Kullanılan Uydu Takip ve İstasyon Kontrol Yazılımları.

Bu yazılımlardan Gpredict isimli programın geliştiricilerinden biri olduğum için örnek olarak bu yazılımın anlatımını yapmak isterim. İşletim sistemi olarak LINUX kullanıyorum ve aşağıdaki örnekler bu işletim sistemi içindir, ancak MS Windows ortamında uygulaması da oldukça benzerdir. Bu programların kurulumu ve işletilmesi ile ilgili olarak yeni bir yazı dizisini en kısa zamanda hazırlamaya çalışacağım.

GPREDICT ayarları ve kullanımı

Gpredict yazılımını ilk çalıştırdığımızda “Sample” isimli “Copenhagen”da yer alan bir istasyon ve seçili birkaç uyduya ait ayakizlerini (footprint) tanımı görürüz. Bunun sebebi programın ana yazarı Alexander Csete’nin burada olmasıdır.

Resim- Gpredict Uydu Takip Yazılımı.

Resim-2. Gpredict Uydu Takip Yazılımı.

Ayarlar

Önce bu tanımları kendi istasyon tanımlarımızla değiştirmeliyiz. Bunun için “Edit” menüsü altında yer alan “Preferences” seçeneğini seçerek aşağıdaki ayar ekranına ulaşırız;

Şekil 2 - Gpredict Ayar Ekranı

Resim-3. Gpredict Ayar Ekranı.

Bu ekrana geldiğimizde, ekranın orta bölümünde yazan “Ground Station” sekmesini seçerek aşağıdaki ekrana ulaşabiliriz;

Şekil 3 - Gpredict İstasyon Tanımlama Ekranı

Resim-4. Gpredict İstasyon Tanımlama Ekranı.

Öncelikle “Sample” isimli örnek istasyonu silebilmek için yeni bir istasyon eklemeliyiz. Bunun için “Add new” butonuna basarak aşağıdaki ekrana ulaşmalıyız ve içeriğini uygun olarak doldurup “OK” tuşu ile kaydetmeliyiz. Lokasyon seçiminize yardımcı olması için “Select” butonunu kullanabilir böylece hızlı bir şekilde istasyon lokasyonunuzun koordinatlarını girebilirsiniz. Bu seçimi yaptığınızda koordinatların ve “Locator” bilgisinin de geldiğini göreceksiniz. Unutmayın ki deniz seviyesine göre yüksekliğinizi girmeniz çok önemlidir, keza bu bilgi ufuk görüşünüzün hesaplanması için kullanılacaktır.

Şekil 4 - Gpredict İstasyon Detay Ekranı

Resim-5. Gpredict İstasyon Detay Ekranı.

OK” tuşu ile bir önceki ekrana döndüğünüzde “Sample” isimli istasyonu seçip “Delete” tuşuna basarak silebilirsiniz. Sırada telsiz cihazımızı ve rotorumuzu tanımlayacağımız adımlar var, bunun için ayarlar ekranı içinde düşeyde bulunan seçeneklerden “Interfaces” seçeneğini seçerek aşağıdaki ekrana ulaşmalıyız;

Şekil 5 - Gpredict Telsiz Cihazı Tanımlama Ekranı

Resim-6. Gpredict Telsiz Cihazı Tanımlama Ekranı.

Bu ekranda iken “Add new” tuşuna basarak yeni bir telsiz tanımlaması eklemek için aşağıdaki ekrana ulaşabilirsiniz. Bu ekranı örnektekine benzer şekilde kendi sisteminize uygun olarak doldurunuz;

Şekil 6 - Gpredict Telsiz Cihazı Detay Ekranı

Resim-7. Gpredict Telsiz Cihazı Detay Ekranı.

Burada telsizimizi bağladığımız seri port ile ilgili bir şey yazmıyoruz gördüğünüz gibi, çünkü Gpredict yazılımı seri port ile direk konuşmuyor, iletişimini hem ethernet ve IP üzerinden yapıyor. Böylece uzakta başka bilgisayara (hatta internet üzerinden uzaktaki bir sisteme) dahi bağlantı sağlayabiliyor.

Şekil 7 - Gpredict Telsiz Cihazı Bağlantıları

Resim-8. Gpredict Telsiz Cihazı Bağlantıları.

Telsizi bağladığımız bilgisayarda seri port ile ethernet IP paketleri arasındaki geçişi sağlamak için “rigctl” isimli bir program kullanıyoruz, bu programı başka bir pencerede (örnek olarak Kenwood TS-2000 telsizi için) aşağıdaki komutla çalıştırarak Gpredict ile telsizimiz arasındaki iletişimi sağlamış oluruz;

windows :rigctl -m 214 -s 57600 -r COM1 -C serial_handshake=Hardware

linux : rigctl -m 214 -s 57600 -r /dev/ttyUSB0 -C serial_handshake=Hardware

Komutun açıklaması : 1 numaralı seri porta bağlı olan Kenwood TS-2000 telsizi “localhost” üzerindeki varsayılan “4532 IP” portundan erişime açılmaktadır. Bir önceki yaptığımız ayarda da aynı portu belirttiğimiz için telsizimiz ile Gpredict yazılımın birbirine köprülemiş olmaktayız.

Not: COM1 / ttyUSB0 değerlerinizi bilgisayarınızdaki uygun bağlantı noktası isimleri ile değiştirmeyi unutmayın.

Şimdi rotor kontrolcümüzü Gpredict yazılı ile eşleştireceğiz, bunun için “Interfaces” ekranında bulunan “Rotators” tabına geçiyoruz ve “Add new” diyerek aşağıdaki ekrandan bir rotator eklemesi yapıyoruz;

hamradio satellite sw 08

Resim-9. Gpredict Rotor Kontrolcü Detay Ayarları.

Rotor kontrolcüsünü bağladığımız bilgisayarda seri port ile ethernet IP paketleri arasındaki geçişi sağlamak için “rotctld” isimli bir program kullanıyoruz, bu programı başka bir pencerede (örnek olarak K3NG rotor kontrolcüsü için) aşağıdaki komutla çalıştırarak Gpredict ile rotor kontrolcümüz arasındaki iletişimi sağlamış oluruz;

windows :rotctld -m 202 -r COM2 -s 19200

linux : rotctld -m 603 -r /dev/ttyUSB1 -s 19200

Komutun açıklaması : 2 numaralı seri porta bağlı olan rotor kontrolcüsünü “localhost” üzerindeki varsayılan “4533 IP” portundan erişime açılmaktadır. Bir önceki yaptığımız ayarda da aynı portu belirttiğimiz için rotor kontrolcümüz ile Gpredict yazılımın birbirine köprülemiş olmaktayız.

Not: COM2 / ttyUSB1 değerlerinizi bilgisayarınızdaki uygun bağlantı noktası isimleri ile değiştirmeyi unutmayın, eğer kullandığınız rotor kontrolcüsü başka bir iletişim kullanıyor ise mutlaka “rotctrld –list” komutu ile alacağınız listeden uygun iletişim numarasını bulup “-m” parametresinin yanında yer alan “603“ü bu değerle değiştiriniz

Gelen ekrandan “OK” seçimi yaparak Gpredict’in ana ekranına dönebiliriz. İlk iş olarak “KEPLER ELEMANLARI” dediğimiz ve uyduların hesaplamasında kullanılan verileri güncellemenizi öneririm. Bu işlem program tarafından otomatik olarak yapılacaktır ancak sizin “Edit” menüsünde bulunan 2 tane “Update” komutunu kliklemeniz gerekmektedir;

  • Update TLE data from network
  • Update transponder data

Yüklemeler tamamlandığında aşağıdaki gibi bir ekran göreceksiniz, “Close” ile ana ekrana dönebilirsiniz.

Şekil 9 - Gpredict Uydu TLE ve Transponder Güncellemeleri

Resim-10-A. Gpredict Uydu TLE ve Transponder Güncellemeleri.

Şekil 9 - Gpredict Uydu TLE ve Transponder Güncellemeleri

Resim-10-B – Gpredict Uydu TLE ve Transponder Güncellemeleri.

Artık uydularımızı takip edebiliriz. İzlemeye çalıştığımız uydular listesine ekranın sağ üst köşesinde bulunan menü ile ulaşacağınız alt ekranlar yardımı ile yenilerini ekleyebilirsiniz. Bu menüdeki “Autotrack” seçeneği, uydular görüş alanınıza girdiğinde ve üzerine kliklediğinizde hem telsizinizde frekans ayarlarının otomatik yapılmasını hem de antenlerinizin o uyduya yönlendirilmesini sağlayacaktır.

Şekil 10 - Gpredict Uydu Ayarları Menüsü

Resim-11. Gpredict Uydu Ayarları Menüsü.

Bu menüden “Configure” seçeneğini seçerek uydu ekleme çıkarma ekranına ulaşabilirsiniz. Sağ kutudakiler izlemeye aldığınız uydulardır.

Şekil 11 - Gpredict İzlenecek Uydu Seçimi Ekranı

Resim-12. Gpredict İzlenecek Uydu Seçimi Ekranı.

Bundan sonra Şekil-11’de görünen menüden “Radio Control” ve “Antenna Control” seçimini de yaparak gelen pencereleri ekrana uygun şekilde yerleştiriniz.

BU pencerelerde “Engage” tuşu ile cihaz bağlantısını sağlayıp, “Track” seçimi ile de değerlerin cihazlara iletilmesini başlatmış olursunuz. Bu işlemler sırasında iç içe halkalar şeklinde tarif edilen uydunun size göre pozisyonunda uyduyu takip edebilirsiniz.

Şekil 12 - Gpredict Anaekran ve Uydu Takibi

Resim-13. Gpredict Ana ekran ve Uydu Takibi.

Belirli aralıklarla uydu bilgilerini güncellemeyi unutmayınız.


Önceki Bölüm Önceki Bölüm


Yazı Dizisi İndeksi

1. BölümAmatör Uydu Haberleşmesi – Giriş
Amatör uydu haberleşmesi konusunda genel bilgiler ve giriş yazısı.

2. Bölüm – Uydular Hakkında Genel Bilgiler (Yörüngeler, uydular, doppler ve uzay haberleşmesi)
Yörüngelerin temel özellikleri ile alçak Dünya yörüngesindeki uydularda karşılaşılan doppler etkisi ve halihazırda kullanabildiğimiz amatör uydular hakkında bilgiler.

3. BölümAmatör Uydu İzleme İstasyonu Konumu ve Bileşenleri
Yazı dizisinde anlatılan ve kurulması hedeflenen yer istasyonu için ihtiyaçlar (gereksinimler).

4. BölümAmatör Telsiz Cihazı Özellikleri
Uydu haberleşmesi için kullanılabilecek amatör telsizlerin genel özellikleri ve kullanılabilecek telsiz cihazları için öneriler.

6. BölümAnten Rotor Kontrol Arabirimi
Yönlü antenlerin kumanda işleminin hangi donanımlar ve yazılımlar yardımı ile yapılabileceği ve bunların istasyon için kullanımı.

7. BölümModem ve Ses Arayüzleri
Sayısal haberleşme yapabilmek amacıyla kullanılabilecek modemler ve bilgisayar-telsiz ses uyumlandırma cihazları.

8. BölümGüç ve Alıcı Amplifikatörleri
Alıcı antene ulaşan zayıf sinyallerin ön yükseltmesini yaparak iletim hattında (koaksiyel kablo) oluşacak zayıflamaların da etkisini azaltmak amacı ile kullanılan ön yükselteçler (preamplifikatörler) ve uydu çalışmalarında nadiren ihtiyaç duyulan ancak Ay yansıtması ya da meteor çalışmaları gibi yüksek güç gerektirecek çalışmalarda kullanabilecek güç yükselteçleri.

9. BölümAntenler ve Anten Kulesi
Amatör uydu çalışmaları için kullanılabilecek farklı yapıda ve polarizasyon özelliklerine sahip antenler ve bu antenlerin anten kulelerine montajı, bölüm kapsamında anten birleştirme ve güç bölme amacıyla kullanılan birleştirici/bölücü elemanlar.

10. BölümÖrnek Bir Amatör Uydu İzleme  İstasyonu Kurulumu ve Bağlantılar
Önceki bölümlerde anlatılan tüm bileşenlerin bir istasyon için nasıl bir araya getirileceği, bağlantılarının nasıl yapılacağı, bu bağlantılar yapılırken nelere dikkat edilmesi gerektiği.

Beğen  17
Avatar
Yazar

Dünya'daki Mars Projesi (Mars on Earth Project) kurucusu. Elektronik Mühendisi. Proje yazılım ve donanım sorumlusu. Amatör telsiz çağrı işareti TA7W.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir