25 Dakikalık Sessizlik: Apollo 13’ün Gerilim Dolu Anları

Apollo 13, NASA’nın Ay’a insan göndermeyi amaçladığı Apollo programının 7. göreviydi. 11 Nisan 1970’te fırlatmayla başlayan görevin mürettebatında Komutan Jim Lovell, Komuta Modülü Pilotu Jack Swigert ve Ay Modülü Pilotu Fred Haise yer almaktaydı.

Başlangıçta her şey planlandığı gibi gitmekteydi, fakat kalkıştan yaklaşık 56 saat sonra yaşanan kaza nedeniyle planlanan Ay inişi iptal edilerek öncelikli hedef mürettebatın güvenli bir şekilde Dünya’ya dönmesi oldu.

Apollo 13’ün Servis Modülü’nde bulunan oksijen tanklarından biri, kısa devre sonucu aşırı ısınarak patladı. Patlamanın etkisiyle oksijen tanklarından biri tamamen boşaldı, diğeri ise hızla tükenmeye başladı.

Oksijen kaybı, uzay aracının güç kaynağını da etkiledi ve Apollo 13’ün Komuta Modülü’nün işlevlerini yerine getirmesi imkânsız hale geldi.

Komutan Jim Lovell, yaşanan durumu rapor etti ve tarihe geçen “Houston, bir sorunumuz var” sözlerini söyledi.

Komuta Modülü’nün hayatta kalma sistemleri kullanılamaz hale geldiğinden, mürettebat Ay Modülü olan Aquarius’u kullanmaya başladı.

Ay’a iniş için tasarlanan bu modül, yalnızca iki kişiyi kısa süreli destekleyebilecek kapasiteye sahipti. Ancak şimdi, üç kişi için Dünya’ya dönüş boyunca bir yaşam alanına dönüşmesi gerekiyordu.

Mürettebat, sınırlı kaynaklarla hayatta kalmak için katı bir enerji tasarrufu protokolü izledi. Isıtıcılar kapatıldı, gemideki çoğu sistem devre dışı bırakıldı ve su tüketimi minimuma indirildi.

Mürettebat için karbondioksit seviyesinin yükselmesi en büyük tehlikelerden biriydi. Ay Modülü, Komuta Modülü’nden farklı olarak Lityum Hidroksit kartuşları kullanıyordu.

NASA mühendisleri, yerde bir adaptör tasarlayarak Ay Modülü içinde Komuta Modülü’ne ait LiOH kartuşlarının kullanılmasını sağladı. Bu çözüm, mürettebatın nefes almasını mümkün kıldı.

Görev kontrol merkezi, Apollo 13’ün güvenli bir şekilde Dünya’ya dönmesi için Ay Modülü’nün sistemlerini kullanarak dönüş rotasını hesapladı.

Ancak, IMU hizalamaları sırasında aracın etrafındaki enkaz bulutu nedeniyle yıldız gözlemleri yapılamadı. Bunun yerine mürettebat, Güneş, Ay ve Dünya’ya göre hizalama yöntemleri geliştirdi.

Mürettebat, uzay aracını Dünya’ya yönlendirebilmek için Ay’ın yerçekimsel çekim gücünü kullanarak bir sapan manevrası gerçekleştirdi.

Resim. Ay modülü yapısı (IMage Credit: NASA)

Bu manevra sırasında Ay’ın karanlık yüzünden geçerken, Dünya ile iletişim tamamen kesildi ve yaklaşık 25 dakika boyunca Houston’daki görev kontrol merkezi astronotlardan haber alamadı. Nihayet iletişim yeniden kurulduğunda, Apollo 13’ün rotasının planlandığı gibi ilerlediği görüldü.

Apollo 13, atmosferin üst katmanlarına girerken, ısı kalkanının hasar görmüş olabileceği endişesi vardı. Patlama sırasında Servis Modülü’ne zarar gelmişti ve mürettebat, görev kontrol ekibine Servis Modülü’nü ayırmadan önce dışarıdan görebildikleri tüm hasarı rapor etmişti.

Ancak ısı kalkanının durumu içeriden kontrol edilemiyordu, bu yüzden giriş sırasında aşırı ısı ve sürtünmeye dayanıp dayanamayacağı bilinmiyordu.

Ayrıca, giriş sırasında iyonize plazmanın oluşması nedeniyle yaklaşık üç dakika boyunca Dünya ile iletişim tamamen kesildi.

Normalde bu süre üç dakika olmasına rağmen Apollo 13’te dört dakikayı geçti. Bu sürenin uzaması, bazı mühendisleri en kötü senaryonun gerçekleştiğine inandırmıştı. Ancak kısa bir süre sonra görev kontrol merkezi, Apollo 13’ten gelen ilk sinyali aldı ve mürettebatın hayatta olduğu doğrulandı.

Bu kritik süreci başarıyla geçen Apollo 13, Dünya atmosferine güvenli bir şekilde giriş yaptıktan sonra üç büyük paraşütünü açarak iniş hızını yavaşlattı ve 17 Nisan 1970’te Pasifik Okyanusu’na güvenli bir şekilde indi. İniş noktasına en yakın bulunan bir Wasp sınıfı amfibi hücum gemisi olan USS Iwo Jima adlı kurtarma gemisi tarafından kurtarıldı.

Apollo 13, bir başarısızlık olarak görülse de, NASA’nın ve astronotların olağanüstü çabaları sayesinde mürettebat sağ salim Dünya’ya dönmeyi başardı.